काठमाडौं । नेपालमा एक वर्ष अवधिमा सबैभन्दा धेरै पेट्रोलियम पदार्थ आयात भएको छ, जसमा डिजेलको हिस्सा प्रमुख छ। विद्युतीय सवारीसाधनको बढ्दो संख्याका बावजुद, देश अझै पनि पेट्रोलियम पदार्थमा निर्भर रहेको तथ्यांकले देखाउँछ।
वित्तीय वर्ष २०८०/८१ मा १४ लाख ११ हजार ४४० किलोलिटर डिजेल आयात भएको छ, जसको मूल्य १ खर्ब ४३ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ छ। गत वर्षको तुलनामा आयातको मात्रा बढेपनि मूल्यमा कमी आएको छ। पेट्रोल र एलपी ग्यासको आयातमा पनि यो प्रवृत्ति देखिएको छ।
नेपाल आयल निगमका प्रवक्ता मनोज ठाकुरका अनुसार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य घट्दा नेपालमा कम मूल्यमा धेरै आयात भएको छ। तथापि, खपत भने घटेको छैन। नेपालमा निजी सवारीसाधनमा विद्युतीयको आयात बढेपनि सार्वजनिक र ढुवानीका सवारीसाधनमा डिजेलको प्रयोग उच्च रहेको छ।
सरकारले मुलुकभित्र उत्पादित विद्युत् खपत भान्सामा बढाउन विभिन्न प्रयास गरिरहेको भए पनि, यसको नतिजा सकारात्मक देखिएको छैन। एलपी ग्यासको आयात परिमाणमा निरन्तर बढिरहेको छ, जसको कारण दाउरा विस्थापित भई ग्यासको प्रयोग बढ्नु हो। विद्युत्ले एलपी ग्यासलाई पूर्ण रूपमा विस्थापित गर्न नसकेको देखिन्छ।
वित्तीय वर्ष २०७९/८० मा ६ लाख ८० हजार ८०७ किलोलिटर पेट्रोल आयात भएको थियो, जसका लागि ६६ अर्ब ८४ करोड ४८ लाख रुपैयाँ खर्चिएको थियो। २०८०/८१ मा पेट्रोल आयात ६ लाख ८७ हजार ९३१ किलोलिटर पुगेको छ, जसका लागि ६८ अर्ब ८४ करोड रुपैयाँ खर्च गरिएको छ। खाना पकाउने ग्यासको आयात पनि परिमाणमा बढिरहेको छ।
विद्युतीय सवारीसाधन आयातमा भारी कर छुट दिइरहे पनि पेट्रोलियम पदार्थको विस्थापन हुन सकेको छैन। औद्योगिक क्षेत्रमा अघोषित लोडसेडिङका कारण यस वर्ष डिजेल खपत घट्न सकेको छैन। निर्माण क्षेत्रमा खटिने र ढुवानीमा प्रयोग हुने सबै सवारीसाधन तथा उपकरणमा डिजेलकै प्रयोग हुने हुँदा यसको खपत उच्च रहेको छ।
